Allah (c.c)-İlah

[gülesevdam]

İlâh
İlâh; “tapılan, yüceliği karşısında hayrete düşülen, gönülden bağlanılıp sığınılan, duyularla idrâk edilemeyen varlık” demektir. Âlimlerin çoğunluğu, ulûhet kavramından hareketle ilâhın mutlak anlamda ibâdet etmekle irtibatlı olduğunu, dolayısıyla onun tapınılan varlığa tekâbül ettiğini belirtmişlerdir.
Hak veya bâtıl olsun tapılmaya lâyık görülüp ibâdet edilen her varlığa ilâh adı verildiği ve “âlihe” şeklinde çoğulu bulunduğu dikkate alınınca mutlak olarak zikredildiği takdirde ilâhın tanrı anlamına geldiği, Allâh’ın ise gerçek Tanrı’nın adı olduğu ortaya çıkar.
Kur’ân-ı Kerîm’de ilâh kelimesi çoğul şekliyle birlikte 147 yerde geçmekte, Allah’tan başka bir ilâhın olmadığı, eşi, benzeri, ortağı ve çocuğunun bulunmadığı vurgulanmaktadır. Genellikle gerçek mâbudun sâdece Allah olduğunu göstermek üzere “lâ ilâhe illâ hû, lâ ilâhe illallah” şeklinde nefiyden sonra ispâta geçen kelime-i tevhid formülü kullanılır.
Âyetlerde belirtildiğine göre ilâh bizâtihî var olan, başkasına ihtiyâcı bulunmayan, ebedî hayatla diri olan, yaratan, öldürüp dirilten, rızık veren, ilmiyle bütün varlıkları kuşatan, esirgeyen ve bağışlayan, evrenin yegâne hâkimi olup dâima üstün gelen, en güzel isimlere sâhip olan, peygamberleri vâsıtasıyla insanlara mesaj gönderen en yüce varlıktır. Bu nitelikleri taşımayanların ilâh olamayacağını bildiren Kur’ân, insanların diğer bir insanı veya cansız nesneleri ilâh edinmelerine dikkat çeker ve bu kişileri şiddetle eleştirir.
İlâh kelimesi hadislerde de geçmektedir. Bu hadislerde Allâh’ın gerçek mâbud olduğu, O’ndan başka bir ilâhın bulunmadığı ve İslâm’a girebilmek için O’na inanıp şehâdette bulunmak gerektiği belirtilmiştir. Ayrıca Hz. Peygamber’in Kureyş’lilerin taptıkları ilâhlardan (putlar) yüz çevirdiği, bunların insanlara fayda veya zarar veremeyeceklerini belirttiği anlatılmış, putperestlerin de Resûl-i Ekrem (s.a.v)’in, ilâhlarını küçük düşürdüğünü ve kendilerini onlardan uzaklaştırmak istediğini söyledikleri nakledilmiştir.

Allah (c.c)
Allah; a) Lafza-i Celâl, ism-i a’zam. Yâni yüce yaratıcının en büyük ve en muazzam ismi.
b) Ma’bûdun bi’l-hak, mutlak ilâh. Haklı olarak ve meşrû sûrette sâdece O’na kulluk edilip tapıldığından, O’ndan başkasına yapılan kulluk ve ibâdet haksız ve gayr-i meşrû olduğu için, O’na el-Mâbud bi’l-Hak yâni hakîkî ve yegâne Ma’bud denilmiştir. Allah Teâlâ ferman buyurdu ki: “Benden başkasına ibâdet edilmeyecek.” Bu yüzden O’ndan başkasına yapılan ibâdetlerin hiçbir değeri yoktur, gerçek mânâda ona ibâdet denmez. Ayrıca, başka şeylere yapılan ibâdetler sonunda Hakk’a gider. İnsan bilmeden ve şuurunda olmadan başka şeylerin şahsında ve sûretinde Hakk’a ibâdet etmiş olur. Bu başka şeyler ibâdete ehil ve müstehak olmadıkları için ibâdet Hakk’a gider, esas mahalline döner.
c) Allah (c.c): Bütün esmâ-i hüsnânın mânâlarını kendisinde toplayan Hak İlâh’ın ismi.
d) Gerek ilim ve ayn mertebesinde, gerekse fiiller ve eserler mertebesinde (hazretinde) bütün zât sıfatlarını ve kemâl vasıflarını kendisinde toplayan varlığı zarûri zâtın ismi.
e) Bütün ilâhî sıfat, isim ve fiilleri içeren, yüce yaratıcının en kapsamlı ismi.
Arapça yazılış îtibâriyle Allah (اللَّه ) kelimesinde dört harf vardır: “Elif, iki lâm, he.” Elif alınacak olsa “Lillah (Hak için),” birinci lâm alınacak olsa “Lehû (O’nun için),” ikinci lâm da alınacak olsa “Hû (O)” kalır. Demek ki, Allah kelimesinde her harfin bir mânâsı var. “Elif” Hakk’ın zâtına, birinci “Lâm” aklın sûretine, ikinci “Lâm” rûhun sûretine, “He” nefsin sûretine delâlet eder.